Προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών
Η κουλτούρα της φωτογραφίας: Από το στούντιο στις σέλφις
- Κωδικός: ΚΑ1601
- Κατεύθυνση: Κοινωνική Ανθρωπολογία
- Κατηγορία: Εμβάθυνσης
- Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
- Μονάδες ECTS: 5.0
- Διδάχθηκε: 2018-2019 εαρινό
Περίληψη
Ενώ η φωτογραφία έχει μελετηθεί εκτενώς ως «έργο τέχνης», μια πλούσια διεπιστημονική συζήτηση έχει αναπτυχθεί στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες που εξετάζει τη φωτογράφηση ως πολιτισμική πρακτική, κοινωνική σχέση και πολιτικό διακύβευμα.
Αυτές οι μελέτες κυρίως καταπιάνονται με φωτογραφίες που έχουν δημιουργηθεί από μη-επαγγλεματίες, χωρίς ιδαίτερη αισθητική αξία. Έχουν αναδείξει ότι η φωτογραφία δεν εμπλέκει μόνο τους φωτογράφους, αλλά τους φωτογραφούμενους, τους κατόχους φωτογραφιών, και τους θεατές σε πολλαπλούς χρόνους και χώρους. Έχουν αναδείξει τέλος ότι η φωτογραφία αποτελεί βασικός μηχανισμός αυτο- και ετεροπροσδιορισμού με ιδιαίτερη συγ-κινησιακή δύναμη.
Αντλώντας από αυτήν τη βιβλιογραφία, τα βασικά θέματα που θα μας απασχολήσουν στο μάθημα είναι τα εξής:
- H φωτογραφία ως σύμβολο της «Δυτικής» νεωτερικότητας και της παγκόσμιας συνθήκης και, έτσι, ο ρόλος της ως δίαυλος «έγκλησης» (interpellation) σε αυτά τα συμφραζόμενα. Tο αποικιοκρατικό βλέμμα. H φωτογραφία σε ποικίλα πολιτισμικά περιβάλλοντα.
- Οι συνθήκες κοινωνικής παραγωγής των φωτογραφιών από το στούντιο στο photoshop και η ανάδυση υποκειμενικοτήτων και συλλογικοτήτων μέσα από την παραγωγή και κυκλοφορία φωτογραφιών. H στενή σχέση της φωτογραφίας με την αναπαράσταση της οικογένειας. Από τη 'πόζα' του ατομικού φωτογραφικού πορτραίτου στη συν-θέση (com-posing) των σελφι.
- H φωτογραφία ως ντοκουμέντο. H χρήση της φωτογραφίας από επιστήμονες (ιατροί, ανθρωπολόγοι), κρατικές υπηρεσίες (κοινωνική πρόνοια, αστυνομία) και δημοσιογράφους για την απεικόνιση των κοινωνικά αδύναμων (φτωχοί, «ιθαγενείς», γυναίκες, θύματα πολέμου).
- H φωτογραφία ως υλικότητα (αναπαραγωγή, μοντάζ, πλαισίωση, έκθεση). H «κοινωνική ζωή» της φωτογραφίας κατά την κυκλοφορία, κατοχή ή καταστροφή της και η εμπλοκή της σε προσωπικές βιογραφίες και δημόσια ιστορικά αφηγήματα.
- Η φωτογραφία στο πλαίσιο των κοινωνικών μέσων και τα χαρακτηριστικά οπτικά είδη του διαδικτύου που ενσωματώνουν/ ανα-μεσοποιούν φωτογραφίες (σελφις, GIF, meme), καθώς και πλατφόρμες, όπως Instagram, που βασίζονται σε φωτογραφίες. Το πέρασμα από την τεκμηριωτική/ αποδεικτική στην επικοινωνιακή χρήση της φωτογραφίας.
Οι φοιτήτριες και φοιτητές στο μάθημα αυτό θα εκπονήσουν μια τελική, πρωτότυπη ερευνητική εργασία.
Συγγράμματα
- Wells, L. (2007): Εισαγωγή στη φωτογραφία, Αθήνα: Πλέθρον
- Cadava, E. (2015): Λέξεις φωτός: Θέσεις για τη φωτογραφία της ιστορίας, Αθήνα: Νήσος