Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών

Ρατσισμός, βία και διακρίσεις στον 20ο αιώνα

• Κωδικός: ΙΣ3001
• Κατεύθυνση: Ιστορία
• Κατηγορία: Εμβάθυνσης
• Τρέχοντες διδάσκοντες: Νίκος Τζαφλέρης
• Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
• Μονάδες ECTS: 5.0
• Διδάχθηκε: 2023-2024 χειμερινό, 2017-2018 χειμερινό

Περίληψη

Το μάθημα πραγματεύεται την ιστορία του ρατσισμού και των διακρίσεων στη σύγχρονη εποχή. Αντικείμενό του έχει τις βιωματικές περιπέτειες των ανθρώπινων εκείνων ομάδων οι οποίες βρίσκονταν εξοβελισμένες στο παρασκήνιο των κοινωνιών μέσα στις οποίες πέρασαν τη ζωή τους. Στόχος μας είναι η μελέτη και κατανόηση των μηχανισμών που δημιουργούν και αναπαράγουν το ρατσισμό, καθώς και η επισήμανση ιδεολογιών και πολιτικών που οδηγούν σε διακρίσεις και σε διωγμούς ενάντια σε κοινωνικές κατηγορίες και ομάδες. Η μελέτη του φαινομένου διερευνάται μέσα από ορισμένα από τα πιο χαρακτηριστικά φαινόμενα βίας που συγκλόνισαν τον δυτικό πολιτισμό στον 20ο αιώνα και κατέδειξαν ότι δεν αρκούσε η πρόοδος της τεχνολογίας για να επικρατήσουν στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες οι ανθρωπιστικές αξίες του Διαφωτισμού. Αντίθετα η τεχνολογική πρόοδος χρησιμοποιήθηκε για να παράξει ακόμη και τα πιο ευφάνταστα εργαλεία βίας και να εξυπηρετήσει ρατσιστικές θεωρίες και πρακτικές. Εδώ θα σταθούμε σε μερικές από τις πιο ενδεικτικές περιπτώσεις ρατσιστικών διακρίσεων και βίας της πρόσφατης ιστορίας μέσα από μια ιστορική ερμηνευτική πρόταση που να παρουσιάζει τη γέννηση και τον τρόπο διάδοσης των διακρίσεων. Ιχνηλατούμε τις διαδικασίες υποβάθμισης ανθρώπων και κοινωνικών ομάδων μέσα στα ιστορικά συμφραζόμενα της παγκόσμιας ιστορίας του 20ου αιώνα. Ύστερη αποικιοκρατία, φυλετικές θεωρίες, θύματα των εθνικισμών, Α΄ ΠΠ, Γενοκτονία Αρμενίων, Φασισμός, Ναζισμός, Ολοκαύτωμα, Στρατόπεδα Εξόντωσης, Δικτατορίες Λατινικής Αμερικής, Απαρτχάιντ, Προσφυγικό είναι μερικές από τις βασικές θεματικές του μαθήματος.

Το μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών και των φοιτητριών με την ιστορική προσέγγιση του ρατσιστικού φαινομένου στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες κατά τον 20ο αιώνα.

Συγγράμματα

• Mazower M. (2009): Σκοτεινή ήπειρος, Αθήνα: Αλεξάνδρεια (4)
• Αβδελά Ε. &al (2017): Φυλετικές θεωρίες στην Ελλάδα, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

• Επιστροφή στην αναζήτηση