Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών

Κινητικότητες στο Βυζάντιο: φυσική και κοινωνική μετακίνηση (κοινωνικές, εθνικές και θρησκευτικές ομάδες)

• Κωδικός: ΣΚ2320
• Κατεύθυνση: -
• Εξάμηνο: 3
• Κατηγορία: Μεταπτυχιακό σεμινάριο
• Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
• Μονάδες ECTS: 15.0
• Διδάχθηκε: 2023-2024 εαρινό, 2022-2023 χειμερινό

Περίληψη

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είναι γνωστή για την «κοινωνική κινητικότητα», για το γεγονός δηλαδή ότι δεν υπήρχαν περίκλειστες κοινωνικές ομάδες («κάστες») και η κοινωνική αναβάθμιση, όσο και κατακρήμνιση, ήταν πιθανή και άγγιζε άτομα κάθε κοινωνικής στάθμης. Ταυτόχρονα όμως το Βυζάντιο επεδείκνυε έντονη φυσική μετακίνηση: τόσο οι λαοί που για κάποιο καιρό εγκαταστάθηκαν στα εδάφη του και στη συνέχεια μετακινήθηκαν ξανά ή απορροφήθηκαν, όσο και οι μετοικήσεις πληθυσμών ή κοινωνικών ομάδων που αποφασίζονταν και εκτελούνταν για πολιτικούς/οικονομικούς/αμυντικούς και θρησκευτικούς λόγους, καθώς και το γεγονός πως η ανάπτυξη της διοικητικής μηχανής επέβαλλε τη μετακίνηση των δημοσίων λειτουργών, αποτελούν εμφανείς όψεις αυτής της κινητικότητας. Ωστόσο, σε όλα αυτά τα στοιχεία προστίθενται και άλλα, λιγότερο εμφανή, αλλά εξίσου σημαντικά για μια κοινωνία μεσαιωνική: χωρίς ιδιαίτερο κόπο διαγράφονται οι «δρόμοι» των προσκυνητών, των πλανόδιων μοναχών, των αιχμαλώτων, των εξορίστων, των προσφύγων. Το εύρος και τα είδη των κινητικοτήτων που αναπτύσσονται στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία αποδεικνύουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο ότι η κοινωνία της περιοχής και της εποχής αυτής ήταν κάθε άλλο παρά «στατική».

Το μάθημα αυτό θα εξερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους διευκολύνονταν αυτές οι μετακινήσεις, κοινωνικές και φυσικές, τις αιτίες που τις προκαλούσαν και τους παράγοντες που τις επηρέαζαν.

• Επιστροφή στην αναζήτηση