Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών
Ενάλια αρχαιολογία
- Κωδικός: ΑΠ1104
- Κατεύθυνση: -
- Εξάμηνο: 1
- Κατηγορία: Υποχρεωτικό
- Τρέχοντες διδάσκοντες: Γιώργος Κουτσουφλάκης
- Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
- Μονάδες ECTS: 10.0
- Διδάχθηκε: 2024-2025 χειμερινό, 2023-2024 χειμερινό, 2022-2023 χειμερινό, 2021-2022 χειμερινό
Περίληψη
Η ενάλια, υποβρύχια, ναυτική ή ένυδρη αρχαιολογία αποτελεί έναν νεογενή κλάδο της επιστήμης της αρχαιολογίας που άρχισε να αναπτύσσεται με αλματώδεις ρυθμούς μετά την καθιέρωση και εμπορευματοποίηση της αυτόνομης καταδυτικής συσκευής S.C.U.B.A. και ιδιαίτερα από την δεκαετία του 1960 και μετά.
Το μάθημα περιλαμβάνει καταρχήν την ανάλυση των παραπάνω ορισμών και συνακόλουθα των γνωστικών πεδίων στα οποία εκτείνεται η ενάλια αρχαιολογία (ναυάγια, καταβυθισμένοι οικισμοί, λιμενικές εγκαταστάσεις κλπ). Παράλληλα εξετάζονται η επίδραση του ενάλιου περιβάλλοντος στον ανθρώπινο οργανισμό και οι βασικές αρχές και περιορισμοί που διέπουν οποιαδήποτε εργασία στο βυθό. Παρουσιάζεται η μεθοδολογία, ο τρόπος διενέργειας και ο βασικός εξοπλισμός υποβρυχίων αρχαιολογικών ερευνών, είτε πρόκειται για αναγνωριστικές έρευνες πεδίου είτε για ανασκαφές. Παρουσιάζονται οι τρόποι άντλησης αρχαιολογικής πληροφορίας ναυτικού περιεχομένου από ανασκαφικά συμφραζόμενα, κείμενα και εικονογραφικές παραστάσεις και αναλύονται οι γενικές αρχές που διέπουν τις μεθόδους ναυπήγησης πλοίων στην αρχαιότητα, η εξέλιξη της αρχαίας ναυπηγικής και η ναυσιπλοΐα. Ειδική βαρύτητα δίδεται στην αναγνώριση και μελέτη των μεταφορικών αμφορέων που αποτελούν τους κύριους δείκτες της θαλάσσιας διακομιδής εμπορευμάτων στον αρχαίο και μεσαιωνικό κόσμο. Εξετάζονται ακόμα κατά περίπτωση οι σημαντικότερες θέσεις αρχαίων ναυαγίων, καταποντισμένων οικισμών και αρχαίων λιμενικών εγκαταστάσεων στην Μεσόγειο. Τέλος, το μάθημα περιλαμβάνει ορισμένα θεωρητικά θέματα που σχετίζονται με τη ελληνική και διεθνή νομοθεσία για την προστασία της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς.