Ιστορία
Αρχαιολογία
Κοινωνική Ανθρωπολογία

Προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών

Κοινωνική και πολιτισμική θεωρία

  • Κωδικός: ΚΑ1941
  • Κατεύθυνση: Κοινωνική Ανθρωπολογία
  • Κατηγορία: Καταστατικό
  • Τρέχοντες διδάσκοντες: Έλενα Τζελέπη
  • Ώρες διδασκαλίας ανά εξάμηνο: 39
  • Μονάδες ECTS: 5.0
  • Διδάχθηκε: 2023-2024 εαρινό, 2021-2022 εαρινό, 2020-2021 εαρινό, 2018-2019 εαρινό, 2016-2017 εαρινό, 2014-2015 εαρινό, 2012-2013 εαρινό
  • Διδάσκεται: ΔΕΥΤΕΡΑ 18:00-21:00, αιθ. Θ

Περίληψη

Το μάθημα αποβλέπει να καλλιεργήσει την εξοικείωση των φοιτητών/φοιτητριών με θεμελιακές έννοιες της κοινωνικής και πολιτισμικής θεωρίας που αφορούν την «κοινωνία», τον «πολιτισμό» και την «κουλτούρα» στις συνάψεις τους με το πολιτικό και το ψυχικό, το ατομικό και το συλλογικό, καθώς και το παγκόσμιο και τοπικό (glocal). Κομβικές έννοιες που εξετάζονται είναι: η ανθρώπινη δράση, οι σχέσεις εξουσίας, η δομή, η πολιτισμική κατασκευή, η ταυτότητα και η διαφορά, η σωματικότητα, το συναίσθημα, η ιδεολογία και οι ιδεολογικοί μηχανισμοί, οι ανισότητες, η κοινωνική αλλαγή, ο λόγος και η υποκειμενικότητα, η ηγεμονία και η αντίσταση. Οι έννοιες αυτές προσεγγίζονται στην ιστορικότητα και διαθεματικότητά τους, δηλαδή σε σχέση με αναλυτικές κατηγορίες όπως το φύλο, η φυλή, η τάξη, η εθνικότητα, η φυσική κατάσταση, η θρησκευτικότητα, κ.τ.λ.

Οι διανοητικές παραδόσεις από τα μέσα του 19ου αιώνα-αρχές 20ου αιώνα -- όπως η γενεαλογία της ηθικής του Νίτσε, η ταξική ανάλυση του Μαρξ, η ανάλυση της προτεσταντικής ηθικής από τον Βέμπερ, ο λειτουργισμός του Ντυρκέμ, η διττή συνείδηση (double consciousness) και η γραμμή του χρώματος (color line) του W.E.B. Du Bois καθώς και η κριτική στη δουλεία από τη Ζόρα Νιλ Χέρστον --δρομολογούν πολλές από τις θεωρητικές συζητήσεις του μαθήματος. Έμφαση δίνεται σε θεωρητικά ρεύματα και κινήματα σκέψης του εικοστού και εικοστού πρώτου αιώνα που έχουν επηρεάσει και συνεχίζουν να επηρεάζουν τη σύγχρονη κοινωνική και πολιτισμική θεωρία: Σχολή της Φρανκφούρτης (Μπένγιαμιν, Αντόρνο), δομισμός και μεταδομισμός, σημειωτική, θεωρία της πρακτικής (Μπαρτ, Σωσσύρ, Κρίστεβα, Μπουρντιέ), θεωρία της συμβολικής αλληλεπίδρασης (Γκόφμαν), θεωρίες της ιδεολογικής έγκλησης και των ιδεολογικών μηχανισμών (Αλτουσέρ), θεωρίες του λόγου (Λακλάου, Μουφ), θεωρίες της βιοπολιτικής και νεκροπολιτικής (Φουκώ, Αγκάμπεν, Μπέμπε, Αθανασίου), ψυχανάλυση και σχέση ψυχικού και κοινωνικού (Φρόιντ, Λακάν, Ιριγκαρέ, Σταυρακάκης), αποδόμηση (Ντεριντά), θεωρίες επιτελεστικότητας (Ντεριντά, Μπάτλερ), μετααποικιακή θεωρία (Φανόν, Σπίβακ, Σαΐντ, Χολ, Anzaldúa, και σύγχρονη μαύρη σκέψη).

Η διεπιστημονικότητα που διέπει την ύλη και τις συζητήσεις του μαθήματος λαμβάνει χώρα στις συνδέσεις της πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας με την κριτική θεωρία, την κοινωνική ανθρωπολογία, τις πολιτισμικές σπουδές, τις μετααποικιακές σπουδές, τις σπουδές φύλου, τις σπουδές αναπηρίας, τη λογοτεχνική κριτική, την τέχνη, την ψυχαναλυτική θεωρία, και την πολιτισμική γεωγραφία.

Συγγράμματα

  • Barker, C. & Jane, E.A. (2020): Πολιτισμικές Σπουδές. Θεωρία και Πρακτική, Αθήνα: Τζιόλας (5)
  • Μπάτλερ, Τζ. & Αθανασίου, Α. (2016): Απ-Αλλοτρίωση. Η επιτελεστικότητα στο πολιτικό, Αθήνα: Τόπος
ΙΑΚΑ: Κεντρική σελίδα Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας